آشکارسازی مناطق امیدبخش از نظر وجود منابع هیدروکربنی با ترکیب تصاویر ماهواره ای با داده های فتوگرامتری هوایی و زمینی بررسی موردی: استان قم

بهره برداری بهینه و شناخت ذخایر هیدروکربنی و برنامه ریزی برای نحوه استخراج آن نیازمند یک اکتشاف نظام مند و به کارگیری روش های نوین است. در این راستا مهندسی اطلاعات مکانی (geoinformatics) یعنی استفاده همزمان از روش های سنجش از دور، فتوگرامتری هوایی و زمینی، سامانه اطلاعات مکانی (gis) و مکان یابی جهانی (gps) می تواند نقشی حساس در رسیدن به این اهداف داشته باشند. در اکتشاف ذخایر هیدروکربنی استفاده از روش های مختلفی مانند زمین شناسی، سنجش از دور و ژئوفیزیک و نهایتاً حفاری اجتناب ناپذیر است ولی کاربرد مناسب آنها به لحاظ تقدم و تأخر سبب صرفه جویی در هزینه تمام شده و زمان خواهد بود. تحلیل های این پژوهش به طور کلی براساس مدل های دگرسانی، سنگ شناسی، ساختاری و شاخص هیدروکربنی بیان شده است. نقش اصلی سنجش از دور در اکتشاف مواد هیدروکربنی عمدتاً شامل شناسایی گسل ها و شکستگی هایی است که نفتگیرهای ساختاری را تشکیل می دهند (مدل ساختاری با تحلیل اطلاعات هندسی و رادیومتریک) و همچنین دگرسانی های خاص در بسترهای غنی آهنی، کانی های رسی، کربنات ها (مدل دگرسانی با تحلیل اطلاعات رادیومتریک)، بررسی سنگ شناسی منطقه با توجه به این دگرسانی ها (مدل سنگ شناسی سطحی با تحلیل اطلاعات رادیومتریک)، شاخص هیدروکربنی (تحلیل با اطلاعات رادیومتریک) است. تحلیل کیفی عکس ها و مدل سه بعدی در روش فتوگرامتری هوایی و تفسیر کیفی عکس های بردکوتاه (زمینی) با هدف کاهش ابهام و افزایش اعتمادپذیری لایه های استخراج شده از تحلیل های سنجش از دور به کاربرده شده است. اطلاعات کیفی ژئوفیزیک هم به عنوان یک لایه اطلاعاتی و هم برای اعتبارسنجی در این پژوهش است. در تحقیق حاضر استان قم که به لحاظ غنی بودن از نظر وجود منابع هیدروکربنی با روش های دیگر به اثبات رسیده، مورد بررسی قرار گرفته است. با این هدف از پردازش های تصاویر چندطیفی سنجنده aster ماهواره terra شامل ترکیب رنگی، نسبت باندی، تحلیل مولفه اصلی و کروستا و تحلیل کمترین مربعات برای بررسی دگرسانی ها، شاخص هیدروکربنی و اعمال فیلترهای مختلف برای استخراج ساختارهای شکستگی استفاده شده است. سنگ شناسی در این پژوهش، با توجه به روش ضریب شاخص بهینه (oif) به طور سطحی تحلیل می شود، در عمق بودن سنگ های رسوبی با توجه به علائم و ساختارهای تکتونیکی (تاقدیس و گنبد نمکی) به عنوان یک لایه اطلاعاتی در نظر گرفته شده است. روش طبقه بندی طیفی sam و sid برای کانی ها و سنگ ها نیز برای تحلیل دگرسانی و سنگ شناسی به کار برده شده است. تلفیق لایه های اطلاعاتی (data fusion) در سامانه اطلاعات مکانی با روش منطق فازی به دلیل انعطاف پذیری بیشتر و ماهیت خطی و غیرخطی انجام شده است. نتایج حاصل با وجود موقعیت چاه های حفاری شده نفت و سایر داده های موجود در منطقه از قبیل داده های ژئوفیزیکی اعتبارسنجی شده و نقشه پتانسیل مطلوب هیدروکربنی تهیه گردیده است.